Historia szkolnej kapliczki

Kapliczka stojąca na terenie Powiatowego Zespołu Nr 2 Szkół Ogólnokształcących Mistrzostwa Sportowego i Technicznych przy ulicy J. Bema w Oświęcimiu Kapliczka ta została postawiona przez fundatora w szczerym polu, z dala od najbliższych zabudowań mieszkalnych w Dworach. Obecnie stoi na terenie Powiatowego Zespołu Szkół Nr 2, w odległości około 300 m od budynków szkolnych i internatu, w pobliżu ośrodka sportowego. Wykonana jest ona w prostym, powszechnie znanym stylu kapliczek przydrożnych w Polsce.
Jej wysokość wynosi 3,5 m. Stoi na murowanym fundamencie wysokim na 0,5 m, o powierzchni podstawy 1,2 m kw., pomalowanym na brązowo. Główna część kapliczki, w kształcie prostopadłościanu o wysokości 3 m, pomalowana jest na biało. Kapliczka jest zadaszona dwuspadowym daszkiem. W trójkącie daszku widać wykonany w murze krzyżyk. Kapliczka ma 3 wnęki – dwie z przodu, a jedną z tyłu. Wystrój dużej wnęki jest nieczytelny. Znajdują się w niej różne „świątki”, wkładane tam przez ludzi. Badając historię kapliczki, trudno jest ustalić, jakiego świętego obrał sobie jej fundator za patrona.
W górnej, mniejszej wnęce, widać figurkę Najświętszej Maryi Panny, którą zdobią sztuczne narcyzy. Obiekt był mocno przyniszczony, bo pozbawiony był opieki tych, którzy kolejno byli właścicielami terenu, zwłaszcza w okresie PRLu.
Jej historia związana jest ze zmianą właścicieli posesji, na której stoi i podzielić ją można na 3 okresy. Fundatorem kapliczki był Bartłomiej Hoła, który postawił ją w roku 1874 jako wotum wdzięczności Panu Bogu za wyleczenie syna z ciężkiej choroby. Kapliczką opiekowała się jego rodzina do 1931 roku. Później posesja ta przechodziła na kolejnych właścicieli. Do 1957 roku była ona własnością rodziny Grubków. Później, w latach 1958-62 – pani Stolarczyk, Zofii, Bernadetty i Agnieszki Noworyty oraz Jana Sieranca. W okresie okupacji niemieckiej kapliczka nie została zniszczona, bo stała z daleka od obozu koncentracyjnego i nie zwracała uwagi okupanta. W roku 1960 rząd PRL-u, a konkretnie Ministerstwo Przemysłu Chemicznego, zaplanowało rozbudować Zakłady Chemiczne Oświęcim. W tym celu wywłaszczono rolników na dużym obszarze w trójkącie ulic J. Olszewskiego i J. Bema, aby zorganizować na tym terenie wielki ośrodek kształcenia kadry inżynieryjnej i produkcyjnej dla potrzeb tego przedsiębiorstwa. Najpierw wybudowano strzelnicę, a potem przystąpiono do budowy stadionu sportowego. Opracowano projekt techniczny, w którym bieżnię zlokalizowano na pasie stojącej tam kapliczki, którą postanowiono rozebrać. Takiej decyzji przeciwstawił się pan Edward Gilewski, geodeta przy Urzędzie Wojewódzkim w Bielsku-Białej, uzasadniając, że na kapliczce jest czarny znak, tzw. „reper”, wyznaczający poziom terenu i dlatego nie wolno jej usuwać. Ten argument ocalił ją od zniszczenia. Bieżnię przesunięto nieco dalej, bliżej boiska sportowego. Mimo uratowania kapliczki, pozostawała ona bez opieki ze strony ZChO i dyrekcji Technikum Chemicznego jako bezpośredniego gospodarza terenu. Wszak było to w czasach, gdy z sal szkolnych usunięto nawet krzyże. Stan kapliczki pogarszał się z roku na rok. W 1978 roku ktoś pokrył ją nową dachówką, ale niefachowo. W tym okresie zabytkiem opiekowali się – w miarę swoich możliwości – panowie Janusz Grobelny i Knap oraz p. Maria Gabryś. Mimo wszystko pamiętano o niej, choć nie było mowy o organizowaniu przy niej nabożeństw majowych. Dalsze dzieje kapliczki wyznaczyła decyzja władz centralnych PRL-u o przeniesieniu „wielkiej chemii” z Oświęcimia do Polic oraz wielki ruch patriotyczny „Solidarność”. W tym okresie zabytek nieco odnowiono. Niezbędne prace wykonali pp. Janusz Grobelny i Józef Kluska, a potrzebny materiał dostarczył ks. kanonik Stanisław Górny. W tym okresie był już organizowane – choć sporadycznie – nabożeństwa majowe, a od 1996 roku już regularnie w każdą sobotę wieczorem. Do organizowania tych nabożeństw włączali młodzież szkolną katecheci z parafii św. Maksymiliana przy współudziale zespołów Żywego Różańca i Najświętszej Maryi Panny Patronki Dobrej Śmierć W 1995 roku teren szkolny Technikum Chemicznego przeszedł w administrację Firmy Chemicznej „Dwory” S.A., w związku z restrukturyzacją ZChO. W roku 1996 Firma przekazała teren szkolny i wszystkie budynki z internatem aktem notarialnym darowizny na rzecz Skarbu Państwa i Kuratorium Oświaty w Bielsku-Białej. Teren ten przejął w administrację Powiat, a Zespół Szkół Nr 2 – Kuratorium. Dyrektorem tego Zespołu został mgr inż. Piotr Kućka. Pojawiła się nadzieja odrestaurowania zniszczonej kapliczki. W tym celu przeprowadzono rozmowę z dyrektorem Zespołu w 2000 roku, któremu przedstawiono stan techniczny tego obiektu. Zaproponowano wykonanie niezbędnych prac. Wystrój wnęk powierzono ks. katechecie Piotrowi Homlowi. Podczas rozmowy wręczono panu dyrektorowi – na jego życzenie – zdjęcie kapliczki. Pan dyrektor przychylnie ustosunkował się do propozycji jej odnowienia i można było mieć nadzieję, że stanie się to do maja 2001 roku, aby mogły się odbywać przed nią – jak dawniej -nabożeństwa majowe z udziałem młodzieży i mieszkańców Osiedla Chemików. Do prac nad odrestaurowaniem kapliczki i uporządkowania terenu wokół niej przystąpiono jednak dopiero w dniach 23-25.04.2002 roku. Kapliczkę odnowiono i stała się ona symbolem triumfu nad ponurymi czasami PRL-u. Poświęcenie jej wyznaczono na dzień 26.04.2002 roku, łącząc tę uroczystość szkolną z apelem pożegnalnym klas czwartych Liceum Ogólnokształcącego. Po zakończeniu tej części programu, wszyscy zebrani: dyrekcja szkoły, grono pedagogiczne, młodzież i zaproszeni goście przeszli do amfiteatru szkolnego w pobliże kapliczki. Uroczystość poświęcenia kapliczki przygotował ks. Piotr Homel, katecheta w tej szkole. Przed aktem poświęcenia zapoznano obecnych z jej historią, opracowaną przez autora niniejszej publikacji. Odmówiono modlitwę do Ducha Świętego w intencji ówczesnych maturzystów oraz za zmarłą ś.p. Marię Kolkę, nauczycielkę tutejszej szkoły. Na koniec tej uroczystości ks. Piotr udzielił obecnym Bożego błogosławieństwa.
Trzeba podkreślić, że odnowa tej kapliczki, stojącej na terenie szkolnym, ma znaczenie szczególne, religijne i wychowawcze, dlatego potrzebna jest nad nią troskliwa opieka ze strony dyrekcji Zespołu i samej młodzieży.

Aleksander Krzysik, Historia kaplic, kapliczek, figur, krzyży przydrożnych i pomników sakralnych na terenie siedmiu parafii dekanatu oświęcimskiego, Oświęcim, 2003, s. 69-71. Zdjęcia – 2017 – Piotr Kak.